Leishmaniasis
In het kort:
Leishmaniasis is een tropenziekte veroorzaakt door de Leishmania-parasiet, overgedragen via zandvliegbeten.
De infectie kent drie vormen: cutane leishmaniasis (huidzweren), viscerale leishmaniasis (orgaanbeschadiging) en mucocutane leishmaniasis (slijmvliezen).
Typische symptomen zijn zweren, koorts en vergrote organen. Een tijdige diagnose en behandeling zijn essentieel om complicaties te voorkomen.
Preventieve maatregelen, zoals bescherming tegen zandvliegbeten, spelen een grote rol.
Deze ziekte komt vooral voor in tropische en subtropische gebieden.
Leishmaniasis komt vooral voor in tropische en subtropische gebieden.
Risicogebieden waar de Leishmania-parasiet wijdverspreid is, omvatten:
- Zuid-Amerika: Brazilië, Bolivia, Colombia en Peru zijn endemische gebieden, met name voor cutane en viscerale leishmaniasis.
- Centraal-Amerika: Landen zoals Mexico, Honduras en Guatemala.Zuid-Azië: India, Bangladesh en Nepal hebben een hoge prevalentie van viscerale leishmaniasis (kala-azar).
- Midden-Oosten: Syrië, Iran en Irak, vaak gerelateerd aan cutane leishmaniasis.Afrika: Sudan, Ethiopië en Kenia worden getroffen door zowel cutane als viscerale leishmaniasis.
- Middellandse Zeegebied: Spanje, Griekenland, Italië en Portugal zijn risicogebieden, vooral door zandvliegbeten.
Preventie van zandvliegbeten in deze regio’s is essentieel, evenals bewustwording van de symptomen en behandeling van leishmaniasis.
SYMPTOMEN
De symptomen van leishmaniasis hangen af van de vorm van de ziekte:
Cutane leishmaniasis (huidzweren)
- Pijnloze huidzweren of knobbels die langzaam groter worden.
- Zweren kunnen korstvorming of ontsteking vertonen.
- Littekens na genezing zijn mogelijk.
Viscerale leishmaniasis (kala-azar)
- Koorts die langdurig aanhoudt of terugkomt.
- Gewichtsverlies en extreme vermoeidheid.
- Vergrote organen, zoals de milt en lever.Bloedarmoede en een verzwakt immuunsysteem.
Mucocutane leishmaniasis (slijmvliezen)
- Zweren in de mond, neus of keel.
- Mogelijke misvorming van de slijmvliezen.
- Ademhalingsproblemen of bloeding in ernstige gevallen.
DIAGNOSE
De diagnose van leishmaniasis wordt meestal gesteld aan de hand van een combinatie van klinische symptomen, laboratoriumtests en soms beeldvorming.
De belangrijkste diagnostische methoden zijn:
- Klinische evaluatie:
Artsen kijken naar de symptomen, zoals huidzweren bij cutane leishmaniasis of koorts, gewichtsverlies en vergrote organen bij viscerale leishmaniasis. - Microscopisch onderzoek:
Het afnemen van een monster van de huidzweer (bij cutane leishmaniasis) of weefsel van de lever, milt of beenmerg (bij viscerale leishmaniasis). Dit wordt onderzocht onder een microscoop om de Leishmania-parasiet te identificeren. - Serologische tests:
Bloedtests die antistoffen tegen de Leishmania-parasiet detecteren, kunnen nuttig zijn, vooral voor viscerale leishmaniasis. - PCR (Polymerase Chain Reaction):
Een gevoelige test om het DNA van de Leishmania-parasiet in het bloed, weefsel of huidmonsters te identificeren. Dit helpt bij het bevestigen van de diagnose. - Beeldvorming:
Bij viscerale leishmaniasis kan echografie of CT-scans van de buik helpen bij het beoordelen van de vergroting van organen zoals de lever en milt.
De diagnose moet snel worden gesteld, vooral bij viscerale leishmaniasis (kala-azar), om complicaties zoals orgaanschade te voorkomen.
De behandeling van leishmaniasis hangt af van de vorm van de ziekte (cutane, viscerale of mucocutane) en de ernst van de infectie
Hier zijn de belangrijkste behandelingsmethoden:
Cutane leishmaniasis (huidzweren)
- Antimoniumtherapie: Medicijnen zoals natrexonaat of meglumine antimoniate zijn vaak de eerste keuze.
- Topische behandelingen: Lokale behandeling met topische paromomycine of thermotherapie (verhitting van de laesies) kan effectief zijn.
- Orale medicatie: In sommige gevallen kan itraconazol of miltefosine worden gebruikt, vooral als de zweren moeilijk te behandelen zijn.
Viscerale leishmaniasis (kala-azar)
- Intravenieuze antimoniumtherapie: Zoals sodiumstibogluconaat of meglumine antimoniate. Deze worden vaak intraveneus toegediend voor ernstigere gevallen.
- Amfotericine B: Bij gevallen die resistent zijn tegen antimonium of in gebieden waar de ziekte moeilijk behandelbaar is.
- Miltefosine: Een orale behandeling die in veel gevallen effectief is, vooral in minder ernstige gevallen of als alternatief voor intraveneuze medicatie.
- Paromomycine: Soms gecombineerd met andere medicijnen, zoals liposomaal amfotericine B, bij ernstige gevallen.
Mucocutane leishmaniasis:
- De behandeling is vergelijkbaar met viscerale leishmaniasis, maar kan extra gericht zijn op het herstel van de slijmvliezen. Dit kan antimoniumtherapie of amfotericine B inhouden, afhankelijk van de ernst.
Ondersteunende behandeling:
- Bloedtransfusies of behandeling van bloedarmoede kunnen nodig zijn bij viscerale leishmaniasis.
- Immunotherapie kan in sommige gevallen nuttig zijn.
Preventie
- Insectenwerende middelen en netten zijn cruciaal om zandvliegbeten te voorkomen.
- Vaccins zijn nog in ontwikkeling, maar er zijn nog geen breed beschikbare vaccins tegen leishmaniasis.
Een snelle diagnose en tijdige behandeling zijn essentieel om ernstige complicaties en de verspreiding van de ziekte te voorkomen.
Er zijn verschillende betrouwbare instanties die uitgebreide informatie over leishmaniasis verstrekken.
Enkele van de belangrijkste zijn:
- Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) – De WHO biedt gedetailleerde informatie over de epidemiologie, symptomen, behandeling en preventie van leishmaniasis.
- Website: www.who.int
- Centra voor Ziektecontrole en Preventie (CDC) – De CDC heeft uitgebreide gegevens over leishmaniasis, inclusief preventie en behandeling.
- Website: www.cdc.gov
- De Stichting voor Tropische Geneeskunde (ITM) – Biedt informatie en onderzoek over tropische ziekten, waaronder leishmaniasis.
- Website: www.itg.be
- European Centre for Disease Prevention and Control (ECDC) – ECDC biedt gegevens over de epidemiologie en preventie van leishmaniasis in Europa.
- Website: www.ecdc.europa.eu
- Leishmaniasis Research Support Organizations – Er zijn ook onderzoeksorganisaties die zich specifiek richten op leishmaniasis, zoals de Leishmaniasis Research Initiative en andere universiteiten en stichtingen.